GŁOGÓWKO

Osada powstała w 1776 r., w ramach tzw. kolonizacji fryderycjańskiej. Budowę prowadził głogowski magistrat, na podstawie dyrektywy króla Prus Fryderyka II. W początkach XIX w. Głogówko posiadało około 100 mieszkańców. Wiedli oni tu niepozorny żywot do czasu, aż sytuację wsi i okolicy zmieniła stacja kolejowa. Odtąd stale postępował jej rozwój. Z upływem czasu w Głogówku powstawały obiekty przemysłowe i publiczne, które podniosły rangę miejscowości i miały istotny wpływ na jej życie. W 1950 r. wieś stała się siedzibą Nadleśnictwa Głogówko.

Do roku 1945

Osada powstała w 1776 r., w ramach tzw. kolonizacji fryderycjańskiej. Budowę prowadził głogowski magistrat, na podstawie dyrektywy króla Prus Fryderyka II. Zakończono ją w kilka miesięcy. Utworzona w „małym lesie kulowskim”, przy drodze do Kotli, kolonia Glogischdorf składała się z 12 gospodarstw. Każde posiadało 8 mórg roli i 2 morgi łąki. Zabudowę przeprowadzono w jednym rzędzie. Ostatnim budynkiem była karczma. Granice wsi i jej ulicę obsadzono drzewami morwy, co miało na celu rozwinięcie hodowli jedwabników.

Do końca tamtego roku zasiedlono wszystkie gospodarstwa. W początkach XIX w. Głogówko posiadało około 100 mieszkańców. Wiedli oni tu niepozorny żywot do czasu, aż sytuację wsi i okolicy zmieniła stacja kolejowa. Odtąd stale postępował jej rozwój. Do wybuchu II wojny światowej Głogówko notowało najwyższy wzrost procentowy mieszkańców w powiecie głogowskim: 1910 r. – 166, 1939 r. 397 osób.

Głogówko stało się miejscowością znaną i odwiedzaną ze względu na rozwój funkcji wypoczynkowo-leczniczych. Po wybudowaniu stacji kolejowej w latach 90. XIX w., wzrosło zainteresowanie wsią i okolicą jako miejscem leśnego wypoczynku i niedzielnych wycieczek, głównie z Głogowa i Wschowy. W 1897 r. na południe od wsi powstało letnisko „Waldhof” i zakład kąpieli leczniczych. W sąsiedztwie Towarzystwo Karkonoskie z Głogowa założyło w 1903 r. promenady. W 1909 r. magistrat utworzył w pobliżu stacji kolejowej skromny ośrodek wypoczynkowy dla dzieci z miasta. Przed I wojną św. głogowski lekarz Erich Lindemann wybudował zakład leczenia chorób płucnych, powstało jeszcze kilka domów letniskowych i lokali gastronomicznych z ogródkami.Miejscowość, którą dawniej tworzyła jedna ulica, radykalnie zmieniała swój wizerunek.

W latach międzywojennych ośrodek wypoczynkowy dla dzieci przeniesiono do budynku obok „Waldhofu” i połączono go z „zieloną szkołą”. Głogówko i Las Miejski odwiedzały wycieczki szkolne, upowszechniła się turystyka rowerowa. Po dojściu do władzy nazistów w Głogówku wydarzyła się zbrodnia: podczas tzw. puczu Röhma zamordowany został przez SS doktor Lindemann (był pochodzenia żydowskiego, ponadto założył stowarzyszenie sportowe młodzieży „Schild”, zwalczane przez hitlerowców). Sanatorium zostało rozwiązane.

Po roku 1945

Transporty przesiedleńców, które w 1945 r. przybywały z Leszna koleją na ziemie głogowską, zatrzymywały się z koniecznością na stacji w Głogówku. Były to zwłaszcza grupy ekspatriantów z Kresów. Stąd kierowano się do okolicznych wsi w poszukiwaniu gospodarstw. Samo Głogówko, choć uroczo położone w otoczeniu lasów, nie obiecywało wiele. Było niewielkie, a przede wszystkim nie była to wieś typowo rolnicza. Niemniej zamieszkało tu około 10 polskich rodzin. Juz czerwcu został wybrany sołtys – Antoni Kałmuczak. W budynkach kolejowych osiedlili się pracownicy straży ochrony kolei – pochodzili głównie z Wielkopolski. Stacjonowało też jeszcze wojsko rosyjskie. Wczesną jesienią było jeszcze kilka pustych domów. Zajęli je przybysze z Polesia.

Wraz z tą grupą dotarła do Głogówka nauczycielka Stanisława Sankowska (później: Rudnicka). Otrzymała ona od urzędującego w Sławie starosty powiatu głogowskiego pełnomocnictwo na utworzenie szkoły. Już 1 października szkoła przyjęła uczniów. Podzielono ich na klasy I-IV (od 1946 r. uczęszczały także dzieci z Krzekotówka; w późniejszych latach szkoła była siedmio- i kolejno ośmioklasowa). Druga nauczycielka, Helena Wojciechowska uruchomiła w budynku obok pocztę.

Z upływem czasu w Głogówku powstawały obiekty przemysłowe i publiczne, które podniosły rangę miejscowości i miały istotny wpływ na jej życie. Do 1948 r. mieszkańcy wybudowali, z wykorzystaniem istniejącej dzwonnicy, kaplicę – kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1949 r. powstał tartak (Zakład Przemysłu Drzewnego), dający zatrudnienie 45 osobom. Zakład rozwijał się i do lat 70. stan załogi wzrósł do ponad 100 osób. W 1950 r. wieś stała się siedzibą Nadleśnictwa Głogówko (wcześniej znajdowała się ona w Goli). W Głogówku ulokowano również magazyny Państwowych Zakładów Zbożowych. W efekcie mieszkańcy, oprócz rolnictwa, zatrudnieni byli w leśnictwie, w tartaku i przy przeładunkach na stacji towarowej. Od lata 60. stale zwiększał się także udział zatrudnionych w przemyśle miedziowym.

W okresie powojennym wypoczynkowo-lecznicze funkcje miejscowości nie znalazły kontynuacji. Obok dawnej części sanatoryjnej wybudowany został jedynie mały ośrodek wypoczynkowy złożony z domków kempingowych. Od 2007 r. był on własnością gminy. Organizowano w nim m.in. letnie turnusy dla dzieci z gminy. Obecnie ośrodek jest w rękach prywatnych

Śródleśna wioska i stacja kolejowa utrwaliły się w pamięci Głogowian, jako okolica, w którą wybierano się na grzyby i jagody. Po skończonej wyprawie po leśne runo można było pokrzepić się w restauracji-kawiarni „Pod Dębem”. Również obecnie, mimo zmian, Głogówko zachowuje wiele z klimatu śródleśnej osady. Jest odwiedzane, ale także przyciąga nowych osiedleńców. Wieś posiada niespełna 400 mieszkańców.

W skład sołectwa wchodzi miejscowość Leśna Dolina.

Leśna Dolina

lesna-dolina-2

W XIX wieku szersze kręgi społeczeństwa odkrywały uroki natury i piękno ojczystych zakątków. Z czasem dołączyła się moda na korzystanie ze zdrowotnych walorów lasu, a z nią na ruch i ćwiczenia dla tężyzny fizycznej. Sprzyjały temu wycieczki piesze i rowerowe. Jednak nie byłoby ruchu masowego, gdyby nie kolej. Głównie dzięki niej Głogówko i Las Miejski stały się: „Wiosną i latem, niedziela za niedzielą, a także w dni tygodnia ulubionym celem tysięcy”. Na szlaku większości wycieczek znajdowała się leśniczówka Stadtforst. Oznaczona jest ona już na mapach z I połowy XIX wieku. Budynek w otoczeniu starodrzewu dębowego był ulubionym miejscem spotkań pokoleń leśników. Tu też co roku kończyła się biesiadą inspekcja lasu, przeprowadzana przez komisję z głogowskiego magistratu. Leśniczówka była bowiem również gospodą (obok znajdowała się też strzelnica). Prowadziły do niej leśne drogi: z przystanku kolejowego Głogów-Gaj, z Głogówka i od szosy do Goli, a także droga z Kulowa (od leśniczówki).

Droga od szosy do Goli nosiła nazwę Carl Berthold Strasse, od nazwiska właściciela głogowskiego browaru, który przyczynił się do jej wybrukowania. Inna droga (obecna pożarowa nr 23) nazwana została Alfred Bautz Weg, na część kupca i rajcy głogowskiego magistratu. Obydwie drogi upamiętniają do dziś głazy z nazwiskami ich fundatorów.

Budynek został przebudowany po I wojnie św. Następnie wydzierżawił go Alfons Maluche, przedsiębiorca budowlany z Głogowa i przekształcił na nowoczesną restaurację „Forsthaus” (w sąsiedztwie wybudowano nowy budynek leśniczówki).

Po II wojnie św. obiekt od 1946 r. znajduje się w zarządzie Nadleśnictwa Głogów (do 1990 r. – Nadleśnictwo Głogówko). W latach dzierżawiony był przez Cukrownię Głogów-Nosocice. Organizowano tu m.in. kolonie. Od 1973 r. budynek dzierżawi KGHM. Utworzony został w nim Ośrodek Szkoleniowo-Konferencyjny Huty Miedzi „Głogów”. Od 2010 r. zarządza nim w imieniu KGHM spółka „Lubinpex”. Po gruntownym remoncie, funkcjonuje tu „Oberża Leśna Dolina”.

LEŚNA DOLINA ILUSTRACJE

1. Leśniczówka w początkach XX w. (zbiory Glogauer Heimatbund)

2. Leśniczówka po przebudowie na restaurację, lata 20 (?) XX w. (zbiory Glogauer Heimatbund)

3. Kamień pamiątkowy Alfred Bautz Weg, 2013 r. (fot. A. Bok)

GŁOGÓWKO ILUSTRACJE

1. „Pozdrowienia z Glogischdorf”, kartka pocztowa z przełomu XIX i XX w. (zbiory Glogauer Heimatbund)

2. Gospoda „Pod Starym Dębem”, widokówka z początku XX w. (zbiory Glogauer Heimatbund)

3. „Pozdrowienia z letniska Waldhof”, widokówka z początku XX w. (zbiory Glogauer Heimatbund)

4. Stacja kolejowa w Głogówku, widokówka z ok. 1920 r. (?)

5. „Pozdrowienia z Glogischdorf”, widokówka z lat 30. XX w. (zbiory Glogauer Heimatbund)

6. Wycieczka szkolna na stacji w Głogówku, fot. sprzed II wojny św. (zbiory Glogauer Heimatbund)

7. Ostatni budynek z początkowej zabudowy Głogówka w XVIII w., fot. z 1992 r.(zbiory Glogauer Heimatbund)

glogowko-7

Dawny Głogowski Las Miejski

Po wielkim pożarze Głogowa w 1291 r. książę Henryk III zezwolił mieszczanom na pozyskiwanie drewna w swoich lasach. Przywilej sformułowany był nieprecyzyjnie i odtąd głogowianie powoływali się na niego przy każdej okazji. Dotyczyło to najczęściej kompleksu leśnego między wsiami Sobczyce, Moszowice, Krzepielów, Stare Drzewce, Gola i Bankau (wieś nieistniejąca od XVII w.). Te słowiańskie osady w XIII-XIV w. lokowane zostały na prawie niemieckim. Ich mieszkańcy wykarczowali przyznane im podczas lokacji obrzeża lasu. W XV w. zeznawali oni przed książętami że „ani miasto Głogów, ani jego ludzie nie mają praw do lasu, a tylko bezprawnie ciągną z lasu drewno”. Zatargi między książętami a Głogowem skończyły się tym, że (stopniowo) miasto wykupiło tereny leśne, łąki nad Krzyckim Rowem oraz majątki rycerskie w niektórych wsiach, ostatni w 1545 r. (Gola). W ten sposób powstał rozległy kompleks własności, na czele z Lasem Miejskim. Miał on wielkie znaczenie dla miasta: gospodarcze, ale także ze względu na szlak handlowy zmierzający z Łużyc, przez Głogów, do Wielkopolski. Północne obrzeża lasu stanowiły granicę między Śląskiem a Polską; w Goli znajdowała się komora celna.

Dochody z lasu zasilały kasę miejską i dostarczały obficie drewna po klęskach, które nierzadko nawiedzały Głogów – pożarach, a zwłaszcza podczas wojen. Ekonomiczne znaczenie lasu wzrosło po wdrożeniu, od 2. połowy XVIII w., planowej gospodarki leśnej. Wówczas też założona została osada Głogówko. W XIX w. wybudowano niektóre drogi bite, w 1858 r. las przecięła kolej z Głogowa do Leszna (wprawdzie stacje Głogów-Gaj i Głogówko powstały dopiero po 1890 r.). Zmieniła się dostępność tego obszaru. Leśna Dolina i okolica stała się popularnym miejscem wypoczynku głogowian. W Głogówku dodatkowo powstała część sanatoryjna.

W pierwszych dziesięcioleciach XX w. powierzchnia lasu wynosiła około 3000 ha. Las administrowany był przez Forstamt – miejski urząd leśny. Zarządzaniem zajmowało się nadleśnictwo w Goli i cztery leśniczówki (dla poszczególnych rewirów): w Goli, Głogówku, Kulowie i obecnej Leśnej Dolinie. Własnością miasta był również tartak parowy w Głogówku. Po zakończeniu II wojny światowej wcześniejszy Las Miejski znalazł się w zarządzie Administracji Lasów Państwowych – Nadleśnictwo Głogówko (od r. 1990 – Nadleśnictwo Głogów). Ciągle też jego teren stanowił, i tak jest obecnie, najbliższe „zielone płuca” dla mieszkańców Głogowa.

GŁOGOWSKI LAS MIEJSKI ILUSTRACJE

1. Głogowski Las Miejski na mapie ściennej powiatu głogowskiego z 1910 r. (zbiory Towarzystwa Ziemi Głogowskiej)